Τρόφιμα
Η εξασφάλιση ασφαλών, υγιεινών και ποιοτικών τροφίμων είναι μια πολύ σημαντική συνιστώσα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Η ασφάλεια των τροφίμων αντιμετωπίζει συνεχώς νέες προκλήσεις και αναδυόμενους κινδύνους (νέες τεχνολογίες, παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, κλιματικές αλλαγές) με συνεπαγόμενη μείωση της παραγωγής τροφίμων και νοθεία. Για αποτελεσματική αντιμετώπιση των πιο πάνω, η Ε.Ε. εφαρμόζει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της ασφάλειας των τροφίμων, που καλύπτει όλη την αλυσίδα παραγωγής από το αγρόκτημα στο τραπέζι και περιλαμβάνει την ανάπτυξη νομοθετικών κ.α. δράσεων και κατάλληλων προγραμμάτων ελέγχου. Η ουσιαστική συμβολή προς την κατεύθυνση αυτή είναι ένας από τους βασικούς στόχους του ΓΧΚ.
Για το σκοπό αυτό, το ΓΧΚ εφαρμόζει ολοκληρωμένα προγράμματα ελέγχου και έχει ορισθεί βάσει της σχετικής νομοθεσίας [(Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 882/2004 και Νόμος Περί Τροφίμων (Έλεγχος και Πώλησης) του 1996-2014)] ως το Επίσημο Εργαστήριο Ελέγχου, για τις χημικές, μικροβιολογικές/βιολογικές αναλύσεις τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των εμφιαλωμένων και μεταλλικών νερών, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και τη σχετική έκδοση γνωματεύσεων.
Το ΓΧΚ διεξάγει ελέγχους και επιτήρηση, όπου είναι δυνατόν, σε όλη την αλυσίδα παραγωγής, από το χωράφι ή τη φάρμα μέχρι και το πιάτο του καταναλωτή. Προς τούτο καταρτίζει εθνικά προγράμματα ελέγχου και συνεργάζεται με τις διάφορες αρμόδιες υπηρεσίες (Υγειονομικές Υπηρεσίες, Τμήμα Γεωργίας, Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, Δήμοι κ.ά.). Η φύση των ελέγχων έχει προληπτικό χαρακτήρα και επικεντρώνεται σε βασικά τρόφιμα που καταναλώνονται συχνά ή που έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα ή καταναλώνονται από ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού και ιδιαίτερα από τα παιδιά.
Το ΓΧΚ διενεργεί αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και εκτίμηση του κινδύνου, ώστε να διαπιστώνει το βαθμό έκθεσης του πληθυσμού σε χημικές και άλλες ουσίες. Προς τούτο συστάθηκε Μονάδα Εκτίμησης Κινδύνου. Το ΓΧΚ παρέχει τις αναγκαίες πληροφορίες στις αρμόδιες αρχές για λήψη αποτελεσματικών μέτρων συμπεριλαμβανομένης και της ενημέρωσης προς το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης για τα Τρόφιμα και τις Ζωοτροφές (RASFF).
Έντεκα συνολικά εξειδικευμένα εργαστήρια, με το έμπειρο προσωπικό τους και τον τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό που διαθέτουν, διασφαλίζουν εκτεταμένο και αποτελεσματικό έλεγχο των τροφίμων. Ο έλεγχος γίνεται στη βάση ετήσιων ή πολυετών προγραμμάτων για:
- Πρόσθετες και αρωματικές ουσίες τροφίμων (Εργ.13)
- Νοθεία γαλακτοκομικών προϊόντων (έλεγχος ταυτότητας γάλακτος) (Εργ.13)
- Μεθανόλη σε αλκοολούχα ποτά (Εργ.13)
- Υπολείμματα κτηνιατρικών φαρμάκων σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης (Εργ.5)
- Υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα φυτικής και ζωικής προέλευσης και παιδικές τροφές (Εργ.8)
- Επίμονους οργανικούς ρυπαντές (POPs) π.χ.PCBs και διοξίνες (Εργ.8)
- Μυκοτοξίνες π.χ. στα δημητριακά, στους ξηρούς καρπούς και γάλα (Εργ.14)
- Περιβαλλοντική επιβάρυνση τροφίμων με τοξικές/καρκινογόνες ουσίες όπως βαρέα μέταλλα, νιτρικά/νιτρώδη και πολυαρωματικούς υδρογονάθρακες, πολυφθοριωμένες ενώσεις κ.ά. (Εργ.14)
- Μικροβιολογικές παραμέτρους σε τρόφιμα (Εργ.16)
- Πόσιμο και εμφιαλωμένο νερό (χημικό και μικροβιολογικό έλεγχο) (Εργ.2, Εργ.15)
- Ραδιονουκλίδια στα τρόφιμα (Εργ.9)
- Υλικά και αντικείμενα σε επαφή με τα τρόφιμα και διάφορες ουσίες που μεταναστεύουν από αυτά περιλαμβανομένων και ουσιών που είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες (Εργ.12)
- Νοθεία και ορθή επισήμανση τροφίμων (Εργ.1)
- Αυθεντικότητα και γεωγραφική προέλευση τροφίμων και ποτών (Εργ.20)
- Θρεπτική αξία τροφίμων και δημιουργία πινάκων σύστασης τροφίμων (Εργ.1)
- Κατοχύρωση παραδοσιακών προϊόντων (Εργ.20)
- Γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (Εργ.21)
- Αλλεργιογόνες ουσίες (Εργ.21)
- Συμπληρώματα διατροφής με έμφαση στον έλεγχο παράνομων ουσιών σε αυτά (Εργ.19)
Το ΓΧΚ αναπτύσσει για τα πιο πάνω πεδία, νέες μεθοδολογίες και εξειδικευμένες επικυρωμένες χημικές και μικροβιολογικές μεθόδους.
Επιπλέον, το ΓΧΚ έχει ορισθεί ως το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς (National Reference Laboratory, NRL), για ένα μεγάλο πεδίο αναλύσεων τροφίμων και εφαρμόζει ένα Ολοκληρωμένο Πολυετές Εθνικό Σχέδιο Ελέγχου, αποτελούμενο από επιμέρους προγράμματα επιτήρησης, παρακολούθησης, ελέγχου και εφαρμοσμένης έρευνας, τα οποία εστιάζονται:
· Στην πρόληψη, διερεύνηση και επίλυση προβλημάτων σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα με σκοπό τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια των τροφίμων.
· Στην αποτελεσματική εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου.
· Στην εκτίμηση των κινδύνων και των ωφελειών από την κατανάλωση τροφίμων, με σκοπό την σταθερή παροχή ασφαλών και υγιεινών τροφίμων.
· Στην ανάλυση και χαρακτηρισμό παραδοσιακών ή τοπικών τροφίμων, την τυποποίηση και την αυθεντικότητά τους.
Στόχοι
Στόχος του Γ.Χ.Κ. στον τομέα των τροφίμων είναι να συνεισφέρει στη σταθερή παροχή ασφαλώv και υγιεινών τροφίμων, φροντίζοντας ώστε οι καταναλωτές να τρέφονται σωστά και υγιεινά και εξασφαλίζοντας ότι η διαιτολογική πρόσληψη των διαφόρων χημικών ουσιών (π.χ. πρόσθετα, ρυπαντές και υπολείμματα) και των μικροοργανισμών που υπάρχουν στα τρόφιμα, διατηρούνται σε ασφαλή επίπεδα.
Ειδικοί στόχοι είναι:
- Η δημιουργία μιας εθνικής βάσης δεδομένων σύνθεσης τροφίμων και η εκτίμηση της θρεπτικής ποιότητας τους.
- Η εκτίμηση κινδύνου από τη διαιτολογική έκθεση του πληθυσμού, σε ρυπαντές, υπολείμματα και πρόσθετα τροφίμων, ο εντοπισμός προβλημάτων, η αιτιολογία τους και η εφαρμογή κατάλληλων διορθωτικών ή και προληπτικών μέτρων.
- Η προώθηση της υγιεινής των τροφίμων και η επαλήθευση των εφαρμοζομένων προγραμμάτων Ανάλυσης Κινδύνων και Κρισίμων Σημείων Ελέγχου (HACCP) στη βιομηχανία τροφίμων και στην τουριστική βιομηχανία.
- Η καθιέρωση εθνικών μικροβιολογικών κριτηρίων για τα τρόφιμα.
- Η προώθηση της στρατηγικής υγείας σε σχέση με τα τρόφιμα.
- Η παροχή πληροφοριών για βελτίωση των εφαρμοζόμενων γεωργικών και βιομηχανικών πρακτικών, με σκοπό την επίτευξη πιο ασφαλών και ανταγωνιστικών τροφίμων.
- Η παροχή αξιόπιστων εργαστηριακών δεδομένων και πληροφοριών στα κέντρα λήψης αποφάσεων πολιτικής και στις Αρμόδιες Αρχές.
- Η υποστήριξη δραστηριοτήτων για την πληροφόρηση των καταναλωτών.