Στις 23 Ιανουαρίου η Επιτροπή για τα Φάρμακα Ανθρώπινης Χρήσης του EMA (CHMP) έχει υιοθετήσει τα μέτρα που συνέστησε η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης και Αξιολόγησης Κινδύνου (PRAC) για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου εμφάνισης σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών που σχετίζονται με τους αναστολείς κινασών Janus (JAK) οι οποίοι χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία αρκετών χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών. Αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν καρδιαγγειακές παθήσεις, θρόμβους αίματος, καρκίνο και σοβαρές λοιμώξεις.
Τα φάρμακα αυτά πρέπει να χορηγούνται στους ακόλουθους πληθυσμούς ασθενών μόνο εφόσον δεν είναι διαθέσιμες κατάλληλες εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές: σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω με αυξημένο κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών προβλημάτων (όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο), σε υφιστάμενους καπνιστές ή σε άτομα που ήταν στο παρελθόν καπνιστές για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς και σε όσους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.
Οι αναστολείς JAK πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για θρόμβους αίματος στους πνεύμονες και στις εν τω βάθει φλέβες (φλεβική θρομβοεμβολή, VTE). Επιπλέον, οι δόσεις οφείλουν να μειωθούν σε ορισμένες ομάδες ασθενών που ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο VTE, καρκίνου ή σοβαρών καρδιαγγειακών προβλημάτων.
Οι συστάσεις ακολουθούν μια ανασκόπηση των διαθέσιμων δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των τελικών αποτελεσμάτων από μια κλινική δοκιμή Ytterberg SR, et al. Cardiovascular and cancer risk with tofacitinib in rheumatoid arthritis. New Engl J Med 2022;386(4):316-326. doi: 10.1056/NEJMoa2109927 του αναστολέα JAK Xeljanz (tofacitinib) καθώς και προκαταρκτικών ευρημάτων από μια μελέτη παρατήρησης που αφορούσε σε ένα άλλο αναστολέα JAK, το Olumiant (baricitinib). Η ανασκόπηση συμπεριέλαβε τη σύσταση από ομάδα εμπειρογνωμόνων ρευματολόγων, δερματολόγων, γαστρεντερολόγων και εκπροσώπων ασθενών.
Η ανασκόπηση επιβεβαίωσε ότι το Xeljanz συγκρινόμενο με τους αναστολείς TNF-alpha αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών προβλημάτων, καρκίνου, VTE, σοβαρών λοιμώξεων και θανάτου από οποιαδήποτε αιτία. Ο ΕΜΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτά τα ευρήματα ασφάλειας ισχύουν για όλες τις εγκεκριμένες χρήσεις των αναστολέων JAK σε χρόνιες φλεγμονώδεις διαταραχές (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα, αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, ελκώδης κολίτιδα, ατοπική δερματίτιδα και γυροειδής αλωπεκία).
Οι πληροφορίες προϊόντος για τους αναστολείς JAK που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών θα επικαιροποιηθούν με τις νέες συστάσεις και προειδοποιήσεις. Επιπλέον, το εκπαιδευτικό υλικό για ασθενείς και επαγγελματίες υγείας θα αναθεωρηθεί αντίστοιχα.
Πληροφορίες για ασθενείς
• Οι αναστολείς των κινασών Janus (JAK) που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών, σε σύγκριση με τους αναστολείς TNF άλφα, έχουν βρεθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών προβλημάτων (όπως καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο), καρκίνο, θρόμβους αίματος στους πνεύμονες και στις εν τω βάθει φλέβες, σοβαρές λοιμώξεις και θάνατο.
• Αυτοί οι αναστολείς JAK (Xeljanz, Cibinqo, Olumiant, Rinvoq και Jyseleca) χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μιας ή περισσότερων από τις ακόλουθες χρόνιες φλεγμονώδεις διαταραχές: ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα, αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, ελκώδης κολίτιδα, ατοπική δερματίτιδα και γυροειδής αλωπεκία.
• Εάν είστε ηλικίας 65 ετών και άνω, έχετε αυξημένο κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών προβλημάτων ή καρκίνου ή εάν είστε υφιστάμενος καπνιστής ή πρώην καπνιστής για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να σας συνταγογραφούνται αυτά τα φάρμακα μόνο εάν δεν υφίστανται για εσάς κατάλληλες εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές.
• Εάν έχετε ορισμένους παράγοντες κινδύνου, ο γιατρός σας ενδέχεται να μειώσει τη δόση του αναστολέα JAK ή να προβεί σε αλλαγή της θεραπείας ανάλογα με τη φλεγμονώδη διαταραχή και τον αναστολέα JAK που λαμβάνετε για τη θεραπεία της.
• Εάν, σε οποιοδήποτε στάδιο κατά τη διάρκεια της θεραπείας σας, αισθανθείτε πόνο ή σφίξιμο στο στήθος (το οποίο μπορεί να εξαπλωθεί στα χέρια, στη γνάθο, στο λαιμό και στην πλάτη), δύσπνοια, κρύο ιδρώτα, ελαφριά κεφαλαλγία, ξαφνική ζάλη, αδυναμία στα χέρια και τα πόδια ή συγχυτική ομιλία, επικοινωνήστε αμέσως με το γιατρό σας.
• Εξετάζετε περιοδικά το δέρμα σας και ενημερώστε τον ιατρό σας εάν παρατηρήσετε νέες αναπτύξεις στο δέρμα.
• Εάν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις σχετικά με τη θεραπεία σας, μιλήστε με τον ιατρό σας.
Πληροφορίες για επαγγελματίες υγείας
• Η ανασκόπηση του EMA διαπίστωσε ότι, σε σύγκριση με τους αναστολείς TNF-άλφα, οι αναστολείς κινάσης Janus (JAK) που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα, αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, ελκώδης κολίτιδα, ατοπική δερματίτιδα και γυροειδής αλωπεκία) συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβαμάτων (MACE), φλεβικής θρομβοεμβολής (ΦΘΕ), κακοήθειας, σοβαρών λοιμώξεων και θνησιμότητας από κάθε αιτία.
• Η ανασκόπηση συμπεριελάμβανε τα τελικά αποτελέσματα από μια ανοιχτή κλινική δοκιμή (Μελέτη ORAL Surveillance Ytterberg SR, et al. Cardiovascular and cancer risk with tofacitinib in rheumatoid arthritis. New Engl J Med 2022;386(4):316-326. doi: 10.1056/NEJMoa2109927) του αναστολέα JAK Xeljanz (τοφασιτινίμπη) σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου που κατέδειξαν υψηλότερο κίνδυνο για αυτά τα συμβάντα με το Xeljanz από ό,τι με αναστολείς TNF-άλφα.
• Τα προκαταρκτικά ευρήματα από μια μελέτη παρατήρησης (B023) που αφορούσε σε έναν άλλο αναστολέα JAK, το Olumiant (baricitinib), υποδηλώνουν επίσης αυξημένο κίνδυνο MACE και VTE σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα που έλαβαν θεραπεία με Olumiant σε σύγκριση με αυτούς που έλαβαν θεραπεία με αναστολείς TNF- άλφα.
• Ο EMA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εντοπισμένοι κίνδυνοι ισχύουν για όλους τους αναστολείς JAK με εγκεκριμένες ενδείξεις για τη θεραπεία χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών.
• Αυτά τα φάρμακα (Xeljanz, Cibinqo, Olumaint, Rinvoq και Jyseleca) θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο στους ακόλουθους ασθενείς εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμες κατάλληλες εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές: σε υφιστάμενους καπνιστές ή σε άτομα που ήταν στο παρελθόν καπνιστές για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς, σε άτομα με ιστορικό αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου ή άλλων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου ή σε όσους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Συνιστάται επίσης προσεκτική χρήση σε ασθενείς με γνωστούς παράγοντες κινδύνου για VTE επιπρόσθετα των προαναφερθέντων.
• Εάν η χρήση αναστολέων JAK είναι αναγκαία σε ασθενείς με αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, χαμηλότερη δόση δύναται να συστηθεί, ανάλογα με το φάρμακο, την ένδειξη και τον συγκεκριμένο παράγοντα κινδύνου.
• Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να συζητούν με τους ασθενείς τους τους κινδύνους που σχετίζονται με τους αναστολείς JAK.
• Συνιστάται στους επαγγελματίες υγείας να πραγματοποιούν περιοδικές εξετάσεις του δέρματος των ασθενών τους για να ελέγχουν για καρκίνο του δέρματος, ιδιαίτερα για ασθενείς που διατρέχουν κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος.
• Θα σταλεί επιστολή σε όλους τους επαγγελματίες υγείας που αναμένεται να συνταγογραφήσουν αυτά τα φάρμακα προς ενημέρωση για το αποτέλεσμα της ανασκόπησης. Πλήρεις συστάσεις θεραπείας θα περιλαμβάνονται στην επικαιροποιημένη περίληψη χαρακτηριστικών του προϊόντος και στο εκπαιδευτικό υλικό για τα αντίστοιχα προϊόντα.
Περισσότερα για τα φάρμακα
Οι αναστολείς των κινασών Janus που υπόκεινται σε αυτήν την ανασκόπηση είναι οι Cibinqo (abrocitinib), Jyseleca (filgotinib), Olumiant (baricitinib), Rinvoq (upadacitinib) και Xeljanz (tofacitinib). Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για τη θεραπεία αρκετών χρόνιων φλεγμονωδών διαταραχών (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα, αξονική σπονδυλαρθρίτιδα, ελκώδης κολίτιδα, ατοπική δερματίτιδα και γυροειδής αλωπεκία). Οι δραστικές ουσίες αυτών των φαρμάκων δρουν αναστέλλοντας τη δράση των ενζύμων γνωστών ως κινάσες Janus. Αυτά τα ένζυμα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της φλεγμονής η οποία εμφανίζεται σε αυτές τις διαταραχές. Αναστέλλοντας τη δράση των ενζύμων, τα φάρμακα συμβάλλουν στη μείωση της φλεγμονής και άλλων συμπτωμάτων αυτών των διαταραχών.
Ορισμένοι αναστολείς JAK (Jakavi και Inrebic) χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μυελοπολλαπλασιαστικών διαταραχών. Η ανασκόπηση δεν περιέλαβε αυτά τα φάρμακα. Η ανασκόπηση δεν κάλυψε επίσης τη χρήση του Olumiant στη βραχυπρόθεσμη θεραπεία της νόσου COVID-19, η οποία είναι υπό αξιολόγηση από τον EMA.
Περισσότερα για τη διαδικασία
Η ανασκόπηση των αναστολέων JAK στη θεραπεία των φλεγμονωδών διαταραχών ξεκίνησε κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΚ) βάσει του άρθρου 20 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 726/2004.
Η ανασκόπηση διενεργήθηκε από την Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης και Αξιολόγησης Κινδύνου (PRAC), την αρμόδια επιτροπή για την αξιολόγηση θεμάτων ασφάλειας για τα φάρμακα ανθρώπινης χρήσης, η οποία θα προβεί σε μία σειρά συστάσεων. Οι συστάσεις της PRAC αποστάλθηκαν στην Επιτροπή Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP), αρμόδια για ερωτήματα που αφορούν σε φάρμακα για ανθρώπινη χρήση, η οποία υιοθέτησε την γνωμοδότηση του Οργανισμού. Μετά από περαιτέρω επανεξέταση της σύστασής της τον Οκτωβρίου 2022, η PRAC εξέδωσε συστάσεις στις 12 Ιανουαρίου 2023 για να ευθυγραμμίσει περαιτέρω τις συστάσεις δοσολογίας για τα φάρμακα που αφορά η διαδικασία. Οι αναθεωρημένες συστάσεις της PRAC απεστάλησαν στην CHMP, η οποία υιοθέτησε τη γνώμη του Οργανισμού. Η γνωμοδότηση της CHMP θα διαβιβαστεί τώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα εκδώσει μια τελική νομικά δεσμευτική απόφαση που θα ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.