Περιβάλλον
To ΓΧΚ διαθέτει μια μοναδική στην Κύπρο υποδομή που μπορεί να καλύψει τη χημική, μικροβιολογική, οικοτοξικολογική, ιολογική και ραδιολογική πτυχή της παρακολούθησης και του ελέγχου της ρύπανσης του νερού και του περιβάλλοντος μέσα από μια ενιαία προσέγγιση.
Σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες συμμετέχει ενεργά στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων παρακολούθησης και ερευνών στο περιβάλλον και δραστηριοποιείται πολύπλευρα σε θέματα επιπτώσεων του Περιβάλλοντος στην Υγεία με έμφαση στην υγεία των παιδιών.
Οι τρεις πυλώνες της προσέγγισης είναι:
- Η Διαθεματική αντιμετώπιση
Επτά εξειδικευμένα εργαστήρια παρέχουν υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις τελευταίες διεθνείς επιστημονικές εξελίξεις και οι οποίες υποστηρίζονται επίσης από έρευνα επικεντρωμένη σε προβλήματα-στόχους. Τα οκτώ εργαστήρια είναι:
- Γενικών Αναλύσεων Νερού (Εργ.02)
- Περιβαλλοντικής Ρύπανσης Νερών (Εργ.06)
- Περιβαλλοντικής Χημείας και Ελέγχου Αποβλήτων (Εργ.10)
- Βιομηχανικών Προϊόντων & Ανθρώπινης Βιοπαρακολούθησης (Εργ.11)
Στόχοι και Επιτεύξεις
Στον τομέα του Περιβάλλοντος το ΓXK στοχεύει στην:
- Υποστήριξη, ανάπτυξη και εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας του κράτους, περιλαμβανομένης και της χημικής ασφάλειας στους χώρους εργασίας, με την παροχή αξιόπιστων εργαστηριακών δεδομένων.
- Συμβολή στη διαδικασία ανάπτυξης αποτελεσματικών μηχανισμών για πρόληψη της περιβαλλοντικής ρύπανσης και της μακρόχρονης ασφάλειας και αειφορίας των υδάτινων πόρων μέσω της:
- ολιστικής διερεύνησης και αξιολόγησης της παρούσας ποιότητας του περιβάλλοντος, της επισήμανσης των αλλαγών και τάσεων που παρατηρούνται καθώς και της πρόβλεψης, και
- έγκαιρης επισήμανσης εξελισσόμενης ρύπανσης και εντοπισμού σχετικών προτεραιοτήτων πρόληψης.
Για την επίτευξη των πιο πάνω στόχων το ΓXK έχει αναπτύξει:
- Ενισχυμένες δυνατότητες διερεύνησης της ρύπανσης που προέρχεται από σημειακές ή διάχυτες ή και πολλαπλές πηγές. Η διερεύνηση βασίζεται στην εφαρμογή ενοποιημένων χημικών, μικροβιολογικών και βιολογικών προσεγγίσεων.
- Σύστημα έγκαιρης επισήμανσης τυχαίας ή εξελισσόμενης ρύπανσης των νερών.
- Διαδικασίες ολιστικής αξιολόγησης βασισμένες στο συνδυασμό ανώτατων νομοθετημένων ορίων ρύπων και επιστημονικά τεκμηριωμένων κριτηρίων ποιότητας, ώστε να καλύπτονται τυχόν κενά της νομοθεσίας.
- Δείκτες ώστε να συνυπολογίζονται και μετατρέπονται τα αναλυτικά δεδομένα σε συγκροτημένη και άμεσα αξιοποιήσιμη πληροφορία για εκείνους που λαμβάνουν σχετικές πολιτικές αποφάσεις.
Πεδία Δραστηριοτήτων
Οι δραστηριότητες των επτά εργαστηρίων, εστιάζονται στο νερό και τα υγρά απόβλητα, ενώ παράλληλα καλύπτονται σε μικρότερη έκταση σχεδόν όλοι οι τομείς του περιβάλλοντος. Περιλαμβάνουν παρακολούθηση, έλεγχο και διερεύνηση της ρύπανσης καθώς και εφαρμοσμένη έρευνα σε επικεντρωμένους στόχους. Σχεδιάζονται και εφαρμόζονται σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες αρχές ολοκληρωμένα προγράμματα παρακολούθησης, τέτοια που να ικανοποιούν τόσο τις απαιτήσεις της νομοθεσίας όσο και την ανάγκη για έγκαιρη επισήμανση εξελισσόμενης ρύπανσης. Ειδικότερα οι δραστηριότητες καλύπτουν:
- Εκτίμηση των χημικών και μικροβιολογικών χαρακτηριστικών και της ποιότητας του νερού.
- Εντοπισμό ιών σε περιβαλλοντικά δείγματα και υγρά απόβλητα.
- Ανίχνευση και προσδιορισμό οργανικών και ανόργανων ρυπαντών σε επιφανειακά, πόσιμα και υπόγεια νερά, σε θαλάσσιο νερό, σε υγρά απόβλητα, στο έδαφος, στα ιζήματα και στις λάσπες των σταθμών επεξεργασίας αποβλήτων, σε αέριες εκπομπές και στον εργασιακό χώρο.
- Προσδιορισμό της τοξικότητας των αποβλήτων, νερών, εδάφους, ιζημάτων και άλλων περιβαλλοντικών δειγμάτων καθώς και χημικών ενώσεων-στόχων.
- Προσδιορισμό του προφίλ και των επιπέδων υποβάθρου των φυσικών και τεχνητών ραδιονουκλιδίων στο περιβάλλον της Κύπρου και στη δημιουργία σχετικής τράπεζας δεδομένων.
Παράλληλα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο διεξάγεται έρευνα προσανατολισμένη σε ειδικά προβλήματα-στόχους, που στοχεύει:
- Στην ταυτοποίηση των αιτίων και των πηγών της ρύπανσης καθώς και των επιδράσεών της.
- Στην ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης επισήμανσης της ρύπανσης.
- Στον καθορισμό προτεραιοτήτων παρακολούθησης και παροχή επιστημονικών δεδομένων για βελτίωση των πολιτικών περιβάλλοντος.
- Στην εκτίμηση της συνδυασμένης τοξικότητας και γονιδιοτοξικότητας χημικών ουσιών.
- Στην ανάπτυξη ποιοτικών κριτηρίων όταν δεν υπάρχουν ανώτατα όρια ρύπων καθώς και συνολικών δεικτών που διευκολύνουν την ενσωμάτωση των αναλυτικών δεδομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
- Στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων έρευνας για την ασφαλή χρήση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων τόσο για σκοπούς άρδευσης όσο και για εμπλουτισμό των υπογείων υδροφορέων.
Έχουν αναπτυχθεί πολυδιάστατα Συστήματα Παρακολούθησης και έγκαιρης επισήμανσης της ρύπανσης που μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες:
- Eφαρμογής του Eυρωπαϊκού Kεκτημένου για το Nερό
- Έγκαιρης επισήμανσης και ανταπόκρισης σε εξελισσόμενη ή τυχαία ρύπανση
- Παροχής άμεσα αξιοποιήσιμων πληροφοριών για λήψη αποφάσεων.