ΣΚΟΠΟΣ
Το 1992 δημιουργήθηκε το Eργαστήριο Οικοτοξικολογίας, για να συμπληρώσει το σύστημα χημικού ελέγχου, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως Οικοτοξικολογία ορίζεται η μελέτη των επιπτώσεων των τοξικών ουσιών σε ζωντανούς οργανισμούς εκτός του ανθρώπου.
Οι δοκιμές τοξικότητας είναι απαραίτητες για την ολοκληρωμένη και έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη της ρύπανσης. Αυτό συμβαίνει γιατί ο χημικός έλεγχος από μόνος του:
· δεν μπορεί να προσδιορίσει τις επιπτώσεις που δημιουργούνται από την ταυτόχρονη έκθεση σε αριθμό τοξικών ουσιών και τις τοξικές αλληλεπιδράσεις τους.
· καλύπτει μόνο περίπου το 10-20% των τοξικολογικά σημαντικών ρυπαντών στο νερό, και τέλος,
· το όριο τοξικής επίδρασης, ιδιαίτερα των καρκινογόνων και των γονοτοξικών ουσιών, μπορεί να είναι μικρότερο του ορίου αναλυτικού προσδιορισμού.
Η πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών προβλημάτων απαιτεί ολοκληρωμένη προσέγγιση στη διερεύνηση όχι μόνο της έκτασης και του είδους της ρύπανσης αλλά ταυτόχρονα των δυνητικών επιπτώσεων της στο οικοσύστημα. Με τις δοκιμές τοξικότητας μπορούν να εντοπιστούν συνεργιστικές αλληλεπιδράσεις διαφόρων χημικών ουσιών που βρίσκονται σε ένα περιβαλλοντικό δείγμα, κάτι που δεν είναι εφικτό με τις χημικές αναλύσεις. Από το 1996 έχει μεθοδευτεί η ανάπτυξη της εμπειρογνωμοσύνης και της υποδομής των Εργαστηρίων του Γ.Χ.Κ., ώστε σήμερα, να μπορούν να καλύψουν στην ολότητά του το φάσμα της χημικής και βιολογικής πτυχής των απαιτήσεων του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου των Νερών και ιδιαίτερα της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά 2000/60/Ε.Ε.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Στο εργαστήριο Οικοτοξικολογίας εφαρμόζονται δοκιμές σε βακτήρια, άλγη και δάφνια, αλλά και δοκιμές γονοτοξικότητας, δηλαδή της δυνατότητας πρόκλησης μεταλλάξεων και άλλων επιδράσεων στο γενετικό υλικό.
Το πεδίο εφαρμογής των δοκιμών είναι τα ύδατα: επιφανειακά, πόσιμα και διυλιστήρια, τα ιζήματα, τα οικιστικά, βιομηχανικά και άλλα απόβλητα και χημικές ουσίες. Επίσης εφαρμόζονται ολοκληρωμένα ερευνητικά προγράμματα διαπίστωσης τυχόν επιπτώσεων στον υδροφορέα από τη χρήση των επεξεργασμένων λυμάτων για σκοπούς άρδευσης και εμπλουτισμού. Ενδεικτικά αναφέρεται η μελέτη στον υδροφορέα της Έζουσας.
Πέρα από τις δοκιμές τοξικότητας, εφαρμόζεται στο Εργαστήριο Οικοτοξικολογίας η περιβαλλοντική βιοπαρακολούθηση. Για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2000/60 για την ποιότητα υδάτων, ελέγχεται σε τακτά διαστήματα η συγκέντρωση της χλωροφύλλης α στα φράγματα με φωτομετρική μέθοδο. Η χλωροφύλλη α είναι δείκτης αφθονίας φυτοπλαγκτόν και βιομάζας στα ύδατα. Είναι αποτελεσματικό μέτρο της τροφικής κατάστασης (οργανική ύλη) και χρησιμοποιείται ως δείκτης ποιότητας υδάτων. Επίμονα υψηλές συγκεντρώσεις δείχνουν υποβάθμιση των υδάτων και για το λόγο αυτό απαιτείται διαχρονική παρακολούθηση.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Στο εργαστήριο Οικοτοξικολογίας έχουν υλοποιηθεί κατά το παρελθόν διάφορα ερευνητικά προγράμματα διερεύνησης τοξικότητας όπως σε φαρμακευτικά σκευάσματα, προγράμματα διερεύνησης της ύπαρξης γονοτοξικών ουσιών σε ανακυκλωμένα, επιφανειακά και πόσιμα νερά, προγράμματα διερεύνησης της παρουσίας διοξινών σε τρόφιμα κ.α. Το πιο πρόσφατο ερευνητικό πρόγραμμα έλαβε χώρα το 2012 όπου, στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος “ADAQUA” σε συνεργασία με το εργαστήριο Μικροβιολογικού Ελέγχου Νερών, Φαρμάκων και Καλλυντικών αναλύθηκαν δείγματα από διάφορα σημεία των ποταμών Γαρύλλη και Λιμνάτη για τοξικότητα με τη μέθοδο Microtox. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του προγράμματος στη ηλεκτρονική διεύθυνση www.moh.gov.cy/moh/adaqua/adaqua.nsf
Διαπιστευμένο σύμφωνα με το ISO/IEC 17025:2017. Οι διαπιστευμένες μέθοδοι του εργαστηρίου καθώς και τα πεδία εφαρμογής μπορούν να αναζητηθούν από την ιστοσελίδα του ΚΟΠΠ (Διαπιστευμένοι Φορείς., Εργαστήρια του Γενικού Χημείου του Κράτους της Κύπρου).