Α. Καλλυντικά
Β. Συμπληρώματα Διατροφής
Α. Καλλυντικά
Ο έλεγχος των Καλλυντικών Προϊόντων μέχρι το 2001 διεξαγόταν στο ΓΧΚ από το Εργαστήριο Ελέγχου Φαρμάκων περιστασιακά, για διερεύνηση κυρίως παραπόνων ή άλλων εκτάκτων περιπτώσεων.
Από το 2001 με την θέσπιση της εθνικής νομοθεσίας άρχισε η εφαρμογή ενός εθνικού προγράμματος ελέγχου το οποίο στηρίζεται σε στοχευόμενο έλεγχο ώστε να εγγυάται την διασφάλιση της δημόσιας υγείας.
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός του ελέγχου είναι η παρακολούθηση της ποιότητας και της ασφάλειας των Καλλυντικών που κυκλοφορούν στην κυπριακή αγορά.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Ο έλεγχος ποιότητας και ασφάλειας των Καλλυντικών Προϊόντων ρυθμίζεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό, Regulation 1223/2009, για τα Καλλυντικά Προϊόντα, από την εθνική νομοθεσία με τον περί Καλλυντικών Προϊόντων Νόμος του 2017 (Ν. 57(I)/2017 και την Γενική Οδηγία για Ασφάλεια των Προϊόντων (GPSD) 2001/95/EC.
Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την συμμετοχή μας στις Κοινοτικές Επιτροπές που σχετίζονται με τα Καλλυντικά Προϊόντα ο έλεγχος έγινε πιο επιλεκτικός βάση της πληροφόρησης που λαμβάνεται τόσο σε τεχνικό όσο και νομοθετικό επίπεδο. Ο έλεγχος καλύπτει τόσο χημικές όσο και μικροβιολογικές παραμέτρους.
Προγράμματα Παρακολούθησης/Ελέγχου Καλλυντικών
Το Εργαστήριο σε συνεργασία με την Αρμόδια Αρχή, (Φαρμακευτικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας) εφαρμόζει στα πλαίσια πρωτοκόλλου συνεργασίας, Ετήσιο Εθνικό Πρόγραμμα, βάση της σχετικής νομοθεσίας για τον φυσικοχημικό έλεγχο των καλλυντικών προϊόντων.
Για το σχεδιασμό των ετήσιων προγραμμάτων προτεραιότητα δίνεται σε:
• Προϊόντα που προορίζονται για ευάλωτες ομάδες, (πχ παιδιά)
• Προϊόντα που αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία από τυχόν παρουσία απαγορευμένων ουσιών ή που περιέχουν επιτρεπόμενα συστατικά αλλά υπερβαίνουν τα νομοθετικά όρια.
• Καταναλωτικά προϊόντα.
• Φτηνά καλλυντικά προϊόντα κυρίως από τρίτες χώρες.
• Από πληροφορίες που λαμβάνονται από το σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης (RAPEX)
Στα πλαίσια αυτά έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι για τον έλεγχο των πιο κάτω παραμέτρων και ομάδων Καλλυντικών Προϊόντων:
1. Προσδιορισμός συντηρητικών σε διάφορες ομάδες καλλυντικών.
2. Προσδιορισμός Φθαλικών εστέρων σε Βερνίκια νυχιών, κρέμες, αρώματα, λοσιόν και προϊόντα περιποίησης μαλλιών.
3. Προσδιορισμός Γλυκολών (αιθυλενογλυκόλης , διαιθυλενογλυκόλης) και Φθορίου σε Οδοντόκρεμες
4. Προσδιορισμός οξειδωτικών χρωστικών απαγορευμένων και μη, σε Βαφές μαλλιών
5. Προσδιορισμός λευκαντικών ουσιών (όπως υδροκινόνη, υδροκινονο-μονομεθυλαιθέρα, υδροκινονο-μονοβενζυλαιθέρα) σε κρέμες
6. Προσδιορισμός ομάδας ουσιών όπως λιδοκαΐνης, βενζοκαΐνης σε καλλυντικά σκευάσματα κ.α.
7. Προσδιορισμός βαρέων μετάλλων σε διάφορες ομάδες καλλυντικών για make-up, face painting κ.α.
8. Έλεγχος παρουσίας της απαγορευμένης ουσίας NDELA σε διάφορες ομάδες καλλυντικών
9. Έλεγχος παρουσίας ελεύθερης φορμαλδεΰδης σε προϊόντα περιποίησης μαλλιών
10. Έλεγχος παρουσίας της ουσίας Παρα-φαινυλενδιαμίνης (PPD) σε μελάνια δερματοστιξίας και άλλα προϊόντα
11. Έλεγχος αλλεργιογόνων ουσιών σε αρώματα, προϊόντα περιποίησης μαλλιών κ.α.
ΕΡΕΥΝΑ
Για την ανάπτυξη διαφόρων μεθόδων ελέγχου καθώς και την διάγνωση ανάγκης ένταξης ομάδων ευαίσθητων καλλυντικών προϊόντων στα πλαίσια του ετήσιου εθνικού προγράμματος ελέγχου, το εργαστήριο εκπονεί διάφορα πιλοτικά προγράμματα εφηρμοσμένης έρευνας όπως τα πιο κάτω:
Α. Ετήσια ερευνητικά προγράμματα με χρηματοδότηση του Υπουργείου Υγείας:
- Προσδιορισμός Νιτροζαμινών (NDELA )σε καλλυντικά με την τεχνική LC-MS/MS (2009)
- Παρουσία βαρέων μετάλλων σε διάφορες ομάδες καλλυντικών
- Έλεγχος παρουσίας της ουσίας Παρα-φαινυλενδιαμίνης (PPD) σε μελάνια δερματοστιξίας και άλλα προϊόντα (2011-2012)
- Έλεγχος παρουσίας Φθαλικών εστέρων σε καλλυντικά προϊόντα (βρεφικά/παιδικά) ως επιμόλυνση ή από μετανάστευση από τους περιέκτες (2012)
- Προσδιορισμός Αλλεργιογόνων ουσιών σε βρεφικά/παιδικά καλλυντικά (2013)
- Έλεγχος ασφάλειας καλλυντικών προϊόντων που προορίζονται για παιδιά και εφήβους (2017-2018)
B. Ανάπτυξη μεθοδολογίας/και έλεγχο προϊόντων:
- Προσδιορισμός συντηρητικών σε διάφορες ομάδες καλλυντικών.
- Παρουσία Γλυκολών (αιθυλενογλυκόλης, διαιθυλενογλυκόλης) και Φθορίου σε Οδοντόκρεμες
- Παρουσία οξειδωτικών χρωστικών απαγορευμένων και μη, σε Βαφές μαλλιών
- Παρουσία λευκαντικών ουσιών (όπως υδροκινόνη, υδροκινονο-μονομεθυλαιθέρα, υδροκινονο-μονοβενζυλαιθέρα) σε κρέμες προσώπου
- Έλεγχος παρουσίας ελεύθερης φορμαλδεΰδης σε προϊόντα περιποίησης μαλλιών
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Διεθνείς
Α. Συμμετοχές σε ομάδες εργασίας της ΕΕ για τα καλλυντικά προϊόντα:
- PEMSAC (Analytical Methods, Market Surveillance, PEMSAC) της Ομάδα Εργασίας (Working Group) και της Μόνιμης Επιτροπής (Standing Committee) για τα Καλλυντικά
Β. Συμμετοχή σε ομάδες εργασίας του EDQM (European Department for the Quality of Medicines and Health Care DBO) του Συμβουλίου της Ευρώπης (Council of Europe) για καλλυντικά προϊόντα:
- Expert Group Consumer Health Protection Committee (CD-P-SC)
- P-SC-COS COSMETICS Committee of Experts
- Δίχτυο επισήμων Εργαστήριων Ελέγχου καλλυντικών (OCCL-Network)
Σε Εθνικό Επίπεδο
Συμμετοχή στο Συμβούλιο Καλλυντικών προϊόντων, στήριξη και εφαρμογή αποφάσεων πολιτικής και διοίκησης που αφορούν τα καλλυντικά προϊόντα.
Οι διαπιστευμένες τεχνικές του εργαστηρίου καθώς και τα πεδία εφαρμογής μπορούν να αναζητηθούν στην ιστοσελίδα του ΕΣΥΔ (Βλ. Εργαστήριο 04)
Β. Συμπληρώματα Διατροφής
«Συμπλήρωμα Διατροφής» σημαίνει Τρόφιμο με σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας. Αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις μεμονωμένα ή σε συνδυασμό και τα οποία διατίθενται στο εμπόριο σε δοσιμετρικές μορφές.
Tα Συμπληρώματα Διατροφής είναι σκευάσματα τα οποία δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση την υγιεινή ισορροπημένη διατροφή όπου λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα από ένα υγιή οργανισμό δομικά υλικά όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, αμινοξέα και άλλα θρεπτικά συστατικά. Πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε περιπτώσεις που πραγματικά ο οργανισμός τα χρειάζεται όταν δηλαδή δεν μπορεί από μόνος του μέσω της σωστής διατροφής να πάρει όλα αυτά τα απαραίτητα στοιχεία. Ακόμη και στις περιπτώσεις αυτές τα Συμπληρώματα Διατροφής είναι σωστό να δίνονται με ιατρική συνταγή ιδίως όταν χρησιμοποιούνται από παιδιά, έφηβους και εγκύους γυναίκες. Η ανεξέλεγκτη λήψη βιταμινών και άλλων ουσιών που περιέχονται στα Συμπληρώματα Διατροφής είναι επικίνδυνη γιατί πέρα από ορισμένη αποδεκτή δόση καθίστανται τοξικές στον οργανισμό.
Ο έλεγχος των Συμπληρωμάτων Διατροφής ρυθμίζεται από τους περί Συμπληρωμάτων Διατροφής Κανονισμούς του 2004, οι οποίοι είναι εναρμονισμένοι με την Κοινοτική Οδηγία 2002/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Κοινοβουλίου της 10ης Ιουνίου 2002 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών περί Συμπληρωμάτων Διατροφής.
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός του ελέγχου είναι η παρακολούθηση της ποιότητας και της ασφάλειας των Συμπληρωμάτων Διατροφής που κυκλοφορούν στην κυπριακή αγορά.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Το ΓΧΚ μαζί με τις Ιατρικές Υπηρεσίες και Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας ασκεί, από το 2005, συστηματικό έλεγχο στα προϊόντα αυτά βάση συγκεκριμένου πρωτοκόλλου συνεργασίας.
Με βάση την πιο πάνω Νομοθεσία, Συμπληρώματα Διατροφής επιτρέπεται να πωλούνται μόνο σε συγκεκριμένους χώρους, όπως φαρμακεία και χώρους στους οποίους θα εκδίδεται άδεια από τον Διευθυντή Ιατρικών Υπηρεσιών. Είναι γνωστό όμως ότι τέτοια είδη τροφίμων μέχρι στιγμής πωλούνται σε γυμναστήρια, σε προπονητικούς χώρους, διαδίκτυο, κλπ. Η χρήση τέτοιων σκευασμάτων γίνεται συνήθως από αθλητές /τριες και άτομα νεαρής ηλικίας για σκοπούς σωματικής διάπλασης. Τα σκευάσματα αυτά από αποτελέσματα εργαστηρίων κι άλλων χωρών είναι δυνατό να περιέχουν και ουσίες όπως π.χ. εφεδρίνη, οι οποίες εμπίπτουν σε κατηγορίες που τις διέπει άλλη νομοθεσία (η νομοθεσία φαρμάκων) και των οποίων η ανεξέλεγκτη χρήση μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας και προβλήματα σε αθλητές που υπόκεινται σε έλεγχο Doping. Γι΄ αυτό σε όλες τις χώρες, τα Υπουργεία Αθλητισμού, Αθλητικές Ομοσπονδίες και Εθνικές Επιτροπές Anti-Doping θεωρούν ως προτεραιότητα τον έλεγχο Συμπληρωμάτων Διατροφής.
Για τους πιο πάνω λόγους θεωρείται ότι ο έλεγχος των ουσιών αυτών πρέπει να γίνεται ώστε να τεκμηριώνεται η ασφάλεια των προϊόντων αυτών.
Προγράμματα Παρακολούθησης / Ελέγχου Συμπληρωμάτων Διατροφής
Ως εκ των πιο πάνω το πρόγραμμα ελέγχου Συμπληρώματα Διατροφής που το ΓΧΚ έχει καταρτίσει σε συνεργασία με τις Υγειονομικές Υπηρεσίες καλύπτει ομάδα αναβολικών στεροειδών και διεγερτικών ουσιών.
Άλλοι έλεγχοι που διενεργούνται στα προϊόντα αυτά είναι κυρίως για την περιεκτικότητα τους σε Βιταμίνες, Βαρέα Μέταλλα και για την παράνομη παρουσία φαρμακευτικών ουσιών είτε της ομάδας των PDE-5 Analogs (πχ Sildenafil, Tadalafil, Vardenafil κ.α.) που χρησιμοποιούνται για αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας, είτε ουσίες που χρησιμοποιούνται για την απώλεια βάρους.
ΕΡΕΥΝΑ
Για την ανάπτυξη των διαφόρων μεθόδων ελέγχου καθώς και για τον έλεγχο διαφόρων ομάδων προϊόντων Συμπληρωμάτων Διατροφής, το εργαστήριο προβαίνει σε εφηρμοσμένη έρευνα όπως φαίνεται πιο κάτω:
- Ανάπτυξη και επικύρωση μεθοδολογίας για τον έλεγχο παράνομης παρουσίας φαρμακευτικών ουσιών με τίτλο “Development of a Method for the simultaneous examination of illegal presence of pharmaceutical substances in Food Supplements preparations for losing weight,” (2009)
- Η εργασία έγινε στα πλαίσια της εκπόνησης της μεταπτυχιακής μελέτης σε επίπεδο MSc στην αναλυτική χημεία φοιτητή του Βρετανικού Πανεπιστημίου Huddersfields.
- Έλεγχος για παρουσία βαρέων μετάλλων (Pb,Cd) σε φυτικής προέλευσης σκευάσματα Συμπληρωμάτων Διατροφής (2011, 2012)
- Έλεγχος της περιεκτικότητας σε βιταμίνες (υδατοδιαλυτές και λιποδιαλυτές) βιταμινούχων σκευασμάτων Συμπληρωμάτων Διατροφής (2007, 2011)
ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
- Συμμετοχή σε Επιτροπές Anti-Doping.
Διαπιστευμένο σύμφωνα με το ISO/IEC 17025:2017. Οι διαπιστευμένες μέθοδοι του εργαστηρίου καθώς και τα πεδία εφαρμογής μπορούν να αναζητηθούν από την ιστοσελίδα του ΚΟΠΠ (Διαπιστευμένοι Φορείς., Εργαστήρια του Γενικού Χημείου του Κράτους της Κύπρου)