ΣΚΟΠΟΣ
Το Εργαστήριο Πιστοποίησης Αυθεντικότητας - NMR δημιουργήθηκε το 2003, εν όψη των νέων απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για ελέγχους που συμβάλλουν στη διερεύνηση της αυθεντικότητας και προέλευσης των οίνων και οινικών προϊόντων. Στην πορεία και μέσα από την ερευνητική του δραστηριότητα, ανέπτυξε κατάλληλη μεθοδολογία για την πιστοποίηση της αυθεντικότητας και άλλων τροφίμων και ποτών με στόχο την κατοχύρωση και προστασία των παραδοσιακών τοπικών τροφίμων και ποτών.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Στο εργαστήριο γίνεται χρήση ισοτοπικών τεχνικών (SNIF-NMR, IR-MS) και φασματοσκοπικών (ICP, FTIR-NIR) για τον έλεγχο της αυθεντικότητας τροφίμων και ποτών. Τα αποτελέσματα υποβάλλονται σε στατιστική/ χημειομετρική αξιολόγηση για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων ως προς την προέλευση των προϊόντων. Οι βάσεις δεδομένων για αυθεντικά προϊόντα, οι οποίες εφαρμόζονται για τη διερεύνηση της βοτανικής και γεωγραφικής προέλευσης αγνώστων δειγμάτων, επεκτείνονται και ταυτόχρονα εμπλουτίζονται.
Η αυθεντικότητα αποτελεί μεγάλο κεφάλαιο στον τομέα της Χημείας Τροφίμων και τα κριτήρια που την ορίζουν είναι αριθμητικά πολλά. Οπωσδήποτε, πρέπει να υπάρχει συμμόρφωση του προϊόντος με τη νομοθεσία σήμανσης, στο βαθμό όμως που η περιγραφή στην ετικέτα είναι αληθινή. Σε αυτήν πρέπει να υπάρχει αναφορά τόσο στη γεωγραφική, όσο και στη βοτανική του προέλευση. Με την εισαγωγή της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) το ενδιαφέρον για τη μελέτη της αυθεντικότητας των τροφίμων αυξήθηκε. Έτσι, αναζητούνται συνεχώς πιο εξελιγμένες μέθοδοι, που να μπορούν να εντοπίζουν μικρές διαφορές που να σχετίζονται με την προέλευσή τους ή να εντοπίζουν τη νοθεία σε ίχνη.
Η τεχνική SNIF-NMR είναι η επίσημη μέθοδος της ΕΕ για την πιστοποίηση της βοτανικής και γεωγραφικής προέλευσης των οίνων, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2729/2000 για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ισοτοπικών Χαρακτηριστικών των Οίνων. Στηρίζεται στο φυσικό ισοτοπικό διαχωρισμό του ισοτόπου του δευτερίου σαν συνάρτηση του μεταβολισμού των φυτών και του γεωκλιματικού περιβάλλοντός τους. Για την πιστοποίηση της προέλευσης αγνώστου δείγματος, προϋπόθεση είναι η ύπαρξη Βάσης Δεδομένων για αυθεντικά δείγματα.
ΕΡΕΥΝΑ
Το Εργαστήριο ανέπτυξε διαχρονικά έντονη ερευνητική δραστηριότητα για τη μελέτη της αυθεντικότητας και άλλων προϊόντων (αλκοολούχα ποτά, μέλι, χυμοί, ξύδι, πατάτες κ.ά.), τροποποιώντας κατάλληλα τη μεθοδολογία του πιο πάνω Κανονισμού. Απώτερος στόχος η δημιουργία προοπτικών για τον έλεγχο της αγοράς και την προστασία των κυπριακών προϊόντων. Για την δραστηριότητά του αυτή, το Εργαστήριο τιμήθηκε με το Βραβείο Καινοτομίας 2015, που απονέμεται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας και την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων Κύπρου.
Στο ίδιο πεδίο της αυθεντικότητας, ετοίμασε και υπέβαλε προτάσεις οι οποίες πέτυχαν χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ, από το Υπουργείο Υγείας (ΥΥ) και από άλλα προγράμματα και κονδύλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:
α) Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
1. Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (2021-2026): “IsoDatabase: Enhancing the existing isotopic databases of Cypriot local traditional food/drinks, by, developing a Block Chain platform, to ensure their identity”.
2. INTERREG Greece-Cyprus (2014-2020): “AgroFOOD: Authenticity and enhancement of the competitiveness of local traditional products of the agri-food sector”, 2017-2019.
3. Twinning Light Project (2004/1B/OT-TL) “Implementation of the EU Acquis in the area of Authenticity of Wines and Spirits”, 2006 – 2007.
β) Χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά Ταμεία μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ)
4. “Black Gold: Carobs, the Black Gold of Cyprus: Science meets industry” (2019-2022) (Συντονιστής: Πανεπιστήμιο Κύπρου).
5. “RoCyWines: Επιστημονικοί παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία του καταναλωτή, ως νέα εργαλεία για την Πιστοποίηση της Αυθεντικότητας Κυπριακών/Ρουμάνικων Οίνων” (2014 – 2016).
6. “DNAutWin: Ταυτοποίηση της ποικιλίας προέλευσης αυθεντικού κρασιού και μούστου με χρήση DNA μεθοδολογίας” (2012 – 2014).
7. “WINOMICS: Μεταβολικό, Ισοτοπικό, Αντιοξειδωτικό και Στοιχειακό αποτύπωμα για το χαρακτηρισμό Κυπριακών Οίνων” (2011 – 2013).
8. “AcyRoWines: Προσδιορισμός αντιοξειδωτικών και αλλεργιογόνων σε αυθεντικούς Κυπριακούς και Ρουμάνικους Οίνους” (2010 – 2012).
9. “AnthAutJu: Ανθοκυάνες σε Κυπριακούς και Σλοβενικούς αυθεντικούς χυμούς ως δείκτης της αυθεντικότητάς τους” (2010 – 2012).
10. “ALCOHOL: Φασματοσκοπικός και Χημειομετρικός χαρακτηρισμός των αλκοολούχων ποτών” (2007 – 2011).
11. “CYSlovenJu: Δημιουργία βάσεων αναλυτικών δεδομένων για Κυπριακούς και Σλοβενικούς αυθεντικούς χυμούς” (2007 – 2009).
12. “ΜΕΛΙΣΣΑ: Ταυτοποίηση των ιδιαίτερων ισοτοπικών και άλλων χαρακτηριστικών του Κυπριακού μελιού” (2005 – 2008).
13. “CySloJuice: Φασματοσκοπικός και Χημειομετρικός χαρακτηρισμός των Κυπριακών και Σλοβένικων χυμών” (2005 – 2007).
14. “ΚΟΥΜΑΝΤΥΠ: Ταυτοποίηση των χαρακτηριστικών του Κυπριακού κρασιού Κουμανδαρία” (2004 – 2008).
γ) Χρηματοδότηση από Υπουργείο Υγείας
15. Μελέτη της αυθεντικότητας του κυπριακού ελαιολάδου με χρήση φασματοσκοπίας FT-IR/ NIR και χημειομετρίας” (2017).
16. “Ισοτοπική χαρτογράφηση των πόσιμων νερών της Κύπρου” (2013).
17. “Χρήση φασματοσκοπίας και χημειομετρίας στον έλεγχο της αυθεντικότητας αλκοολούχων ποτών” (2012).
18. “Μελέτη αυθεντικότητας κυπριακού τυριού χαλούμι” (2010).
19. “Πιλοτικές μελέτες της Αυθεντικότητας των Κυπριακών Κρασιών και του Κυπριακού Τυριού Χαλούμι” (2009).
20. Xαρτογράφηση Κυπριακών Κρασιών και Μελέτη των Αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων” (2008).
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Για την ολοκλήρωση των πιο πάνω ερευνητικών προγραμμάτων αλλά και για σκοπούς δειγματοληψίας, το Εργαστήριο Πιστοποίησης Αυθεντικότητας συνεργάζεται με Υπηρεσίες, Πανεπιστήμια, Εργαστήρια και Ινστιτούτα στην Κύπρο και το εξωτερικό:
I. Συνεργασίες στο Εσωτερικό
- Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
- Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
- Υγειονομικές Υπηρεσίες του Τμήματος Ιατρικών Υπηρεσιών (ΙΥ) και Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας (ΥΔΥ) του Υπουργείου Υγείας.
- Κλάδος Αμπελουργίας - Οινολογίας του Τμήματος Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
- Κλάδος Φυτοϋγείας και Εμπορικών Προδιαγραφών Γεωργικών Προϊόντων του Τμήματος Γεωργίας.
- Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.
- Κλάδος Μελισσοκομίας του Τμήματος Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
- Σύνδεσμος Μελισσοκόμων Κύπρου.