Χαιρετίζω τη φετινή «Παγκόσμια Ημέρα Ασφάλειας Τροφίμων», η οποία εορτάζεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια από τα Ηνωμένα Έθνη στις 7 Ιουνίου κάθε χρόνου. Με θέμα «Ασφαλέστερα τρόφιμα, καλύτερη Υγεία» στοχεύει να τραβήξει το ενδιαφέρον και να εμπνεύσει δράσεις για την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διαχείριση των κινδύνων που προκαλούνται από μη ασφαλή τρόφιμα. Οι τροφιμογενείς ασθένειες - που προέρχονται από την κατανάλωση μη ασφαλών τροφίμων- είναι συνήθως μολυσματικές ή τοξικές από τη φύση τους και προκαλούνται από βακτήρια, ιούς, παράσιτα ή χημικές ουσίες που εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω επιμολυσμένων τροφίμων ή νερού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, εκτιμά ότι κάθε χρόνο γύρω στα 600 εκατομμύρια άνθρωποι παγκόσμια νοσούν από περίπου 200 διαφορετικούς τύπους τροφιμογενών ασθενειών που ευθύνονται για 420.000 θανάτους ετήσια, οι οποίοι θα μπορούσαν να προληφθούν.
Η παγκοσμιοποίηση της αγοράς, η ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών/εμπορευμάτων, η κλιματική αλλαγή και η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, έφεραν δραστικές αλλαγές στην προμήθεια τροφίμων και στις καταναλωτικές συνήθειες, θέτοντας συνεχόμενες προκλήσεις αλλά ταυτόχρονα και υποχρεώσεις τόσο στις Αρμόδιες Αρχές που ασκούν ελέγχους όσο και στα Εργαστήρια Ελέγχου.
Με σύνθημα «Η ασφάλεια Τροφίμων μάς αφορά όλους», οι Οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών (Codex/FAO/WHO) στέλνουν σημαντικά μηνύματα, παροτρύνουν και ευαισθητοποιούν όλους όσοι εμπλέκονται στην διατροφική αλυσίδα από την παραγωγή, επεξεργασία, έλεγχο, πώληση και γενικά την προετοιμασία τροφίμων, τους καταναλωτές, τις κυβερνήσεις των χωρών, ώστε να αναλάβει ο κάθε ένας την δικιά του ευθύνη και να συνεχίσει να δρα για την διατήρηση της ασφάλειας των τροφίμων.
Η Ευρωπαϊκή ‘Ενωση (ΕΕ), με τη σειρά της, διατηρώντας ένα από τα υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας τροφίμων στον κόσμο, στο πλαίσιο της Στρατηγικής Farm to Fork της «Πράσινης Συμφωνίας» συνεχίζει επίσης να προωθεί ένα βιώσιμο περιβάλλον για ασφαλή τρόφιμα. Η Κύπρος σε στενή συνεργασία με τα άλλα ΚΜ της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων εφαρμόζει όλες τις νομοθεσίες της ΕΕ, διασφαλίζοντας ασφαλή τρόφιμα για τους κύπριους και ευρωπαίους καταναλωτές.
Με την ευκαιρία της μέρας αυτής θα ήθελα να υπογραμμίσω τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ) του Υπουργείου Υγείας, στον έλεγχο της ασφάλειας των τροφίμων στην Κύπρο και να αναφερθώ επιγραμματικά παρακάτω στο έργο του στον τομέα αυτό:
Από της ιδρύσεως του ΓΧΚ το 1932, ο έλεγχος Τροφίμων, αποτελεί μία από τις πρώτες προτεραιότητες του, αποτελώντας το Επίσημο Εργαστήριο Ελέγχου Τροφίμων και τον κατεξοχήν αρμόδιο κρατικό φορέα του χημικού, βιολογικού, μικροβιολογικού και ραδιολογικού ελέγχου, μεταξύ άλλων κατηγοριών, και των τροφίμων, του πόσιμου και εμφιαλωμένου νερού. Ο έλεγχος αυτός διενεργείται από τα 15 εξειδικευμένα στα τρόφιμα εργαστήρια του (επι συνόλου 21 εργαστήρια) και διαπιστευμένα εργαστήρια του. Κατά το 2021 εφάρμοσε 32 εθνικά προγράμματα ελέγχου, παρακολούθησης και επιτήρησης τρόφιμων, τα οποία καταρτίζονται σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές ασφάλειας τροφίμων του Κράτους στο πλαίσιο του «Ολοκληρωμένου Πολυετούς Εθνικού Σχεδίου Ελέγχου Τροφίμων». Τα προγράμματα αυτά έχουν προληπτικό χαρακτήρα και λαμβάνονται δείγματα για έλεγχο από κρίσιμα σημεία ελέγχου. Ο σχεδιασμός τους βασίζεται στην προτεραιοποίηση του κινδύνου, τις αποκλίσεις από τη νομοθεσία και από πληροφορίες από το Σύστημα Ταχείας, Έγκαιρης Προειδοποίησης για τα Τρόφιμα και τις Ζωοτροφές (RASFF) της ΕΕ. Σημειώνεται ότι πολλά από τα μη συμμορφούμενα δείγματα σε θέματα ασφάλειας τροφίμων εντοπίζονται στην εισαγωγή και έτσι παρεμποδίζεται έγκαιρα η είσοδος τους στην κυπριακή και κατ΄επέκταση στην αγορά της ΕΕ. Το ΓΧΚ τα τελευταία χρόνια, κατάφερε μέσα από πιο στοχευμένους ελέγχους και τον επαναπροσδιορισμό προτεραιοτήτων, όπου χρειάζεται, να επεκτείνει τον επίσημο έλεγχο καλύπτοντας συνεχώς νέες παραμέτρους ελέγχου, νέες κατηγορίες τροφίμων και να αναπτύσσει νέες προηγμένες αναλυτικές μεθόδους.
Επίσης το ΓΧΚ, βάση του Κανονισμό (ΕΕ) αρ. 2017/625, αποτελεί και το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για ένα μεγάλο αριθμό πεδίων αναλύσεων τροφίμων, και ως εκ τούτου υπόκειται ετήσια σε εξωτερικούς ελέγχους από ομάδες εμπειρογνωμόνων/επιθεωρητών της ΕΕ, για την αξιοπιστία του και τη συμμόρφωση του με τις αυστηρές απαιτήσεις της ΕΕ.
Πέρα από τον εργαστηριακό έλεγχο, το ΓΧΚ, διενεργεί επίσης την απαραίτητη «εκτίμηση κινδύνου μέσω τροφής» προβαίνοντας, με το δικό του προσδιοριστικό μοντέλο «ImproRisk», σε ακριβείς εκτιμήσεις κινδύνου μέσω της τροφής από διάφορους ρυπαντές για τους Κύπριους καταναλωτές: α) των εργαστηριακών δεδομένων που συλλέγονται διαχρονικά από το ΓΧΚ, σε συνδυασμό με β) τα πραγματικά δεδομένα κατανάλωσης τροφίμων από τον κυπριακό πληθυσμό, που έχουν συλλεγεί στο πλαίσιο της σχετικής «Εθνικής Έρευνας για τη Διατροφή του Πληθυσμού της Κύπρου - EU MENU». Συνδράμει έτσι, με επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφόρηση, στη διαχείριση του κινδύνου για τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων αντιμετώπισης από τις Αρμόδιες Αρχές του Κράτους, καθώς και στην κατάλληλη ενημέρωση των καταναλωτών για σωστές διατροφικές επιλογές.
Το ΓΧΚ εκπονεί επίσης εφαρμοσμένη έρευνα, η οποία αποσκοπεί στην επίλυση αναδυόμενων και υφιστάμενων κινδύνων και προβλημάτων στην διατροφική αλυσίδα καθώς και στην αντιμετώπιση δόλιων πρακτικών στο εμπόριο τροφίμων (π.χ. απάτη στα τρόφιμα). Με τον τρόπο αυτό, συνδράμει στο έργο των αρμόδιων Υπηρεσιών του Κράτους για προληπτικούς και αποτελεσματικούς μηχανισμούς ελέγχου. Στο πλαίσιο αυτό δημοσιεύει επιστημονικά άρθρα, συμμετέχει ενεργά σε επιστημονικά συνέδρια στο εξωτερικό και διοργανώνει σχετικά επιστημονικά συνέδρια στην Κύπρο.
Το ΓΧΚ έχει επίσης στενή συνεργασία με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα Ευρωπαϊκά Εργαστήρια Αναφοράς, το Joint Research Centre (JRC) και συμμετέχει στο Συμβουλευτικό Σώμα της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), σε δίκτυα εμπειρογνωμόνων της EFSA που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του, και αποτελεί το Κυπριακό Σημείο Επαφής της EFSA. Με τις συνεργασίες αυτές ενισχύεται η αναπτυξιακή του πορεία μέσα από την ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης και τεχνογνωσίας, αξιοποιούνται πηγές εξωτερικής χρηματοδότησης και αναδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της Κύπρου στην Ασφάλεια Τροφίμων, ως σύνορο της ΕΕ με Τρίτες χώρες.
Στο πλαίσιο της επικοινωνιακής του πολιτικής και της διάχυσης γνώσεων το ΓΧΚ, προωθεί τη διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων/ συναντήσεων στοχεύοντας στην ενημέρωση και την επιμόρφωση των καταναλωτών, καθώς και στην εκπαίδευση και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εμπλεκομένων στην διατροφική αλυσίδα, για την ποιοτική αναβάθμιση των τροφίμων και την αποφυγή ανεπιθύμητων περιστατικών στην υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων. Παράλληλα, στα πλαίσια της διαφάνειας, ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές του Κράτους και τους συνεργάτες του αλλά και το ευρύ κοινό, με όλη την εξειδικευμένη γνώση και τα στοιχεία από την αξιολόγηση των εργαστηριακών του ευρημάτων, μέσα από ενημερωτικά έντυπα (τρίπτυχα, ειδικές εκδόσεις, δελτία τύπου), την Ιστοσελίδα του, κ.ά.
Συντονίζει επίσης σε εθνικό επίπεδο, σε συνεργασία με την EFSA και άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες της Κύπρου, την εκστρατεία ενημέρωσης των Κυπρίων EUChooseSafeFood (Διάλεξε Ασφαλές Φαγητό)
"Η ασφάλεια των τροφίμων μάς αφορά όλους": Η διασφάλιση ασφαλών τροφίμων αποτελεί ευθύνη όλων των εμπλεκομένων στην τροφική αλυσίδα «από το αγρόκτημα στο πιάτο του καταναλωτή», γι΄αυτό πρέπει να είναι ψηλά στις προτεραιότητες όλων των εμπλεκομένων και του καθενός ξεχωριστά: παραγωγών, μεταποιητών, μεταφορέων, διανομέων, λιανοπωλητών, μαγείρων, των ίδιων των καταναλωτών καθώς και των αρμοδίων αρχών των χωρών, στην ανάληψη της δικής τους ευθύνης στο να διατηρήσουν τα τρόφιμα ασφαλή.
Τέλος, με αφορμή την φετινή Παγκόσμια Μέρα Ασφάλειας Τροφίμων, το προσωπικό του ΓΧΚ και εγώ προσωπικά δηλώνουμε από το δικό μας μετερίζι, την συνεχή ετοιμότητα μας για την διαφύλαξη της ασφάλειας των τροφίμων στον τόπο μας.
Δρ. Στέλιος Γιαννόπουλος
Διευθυντής
Γενικού Χημείου του Κράτους
Λευκωσία, Ιούνιος 2022
Πίσω στην προηγούμενη σελίδα