Δυνητικός κίνδυνος νευροαναπτυξιακών διαταραχών σε παιδιά που έχουν γεννηθεί των οποίων οι πατέρες έλαβαν θεραπεία με σκευάσματα βαλπροϊκού: η PRAC συστήνει προληπτικά μέτρα
Στις 24 Ιανουαρίου 2024, η Ομάδα Συντονισμού Αμοιβαίας Αναγνώρισης και Αποκεντρωμένων Διαδικασιών (CMDh) υιοθέτησε προληπτικά μέτρα που προτάθηκαν από την Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης και Αξιολόγησης Κινδύνου (PRAC), για τη θεραπεία αρρένων ασθενών με σκευάσματα βαλπροΐκού. Αυτά τα μέτρα έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση του δυνητικά αυξημένου κινδύνου νευροαναπτυξιακών διαταραχών σε παιδιά που έχουν γεννηθεί των οποίων οι πατέρες έλαβαν θεραπεία με βαλπροϊκό κατά τη διάρκεια των 3 μηνών πριν από τη σύλληψη. Τα σκευάσματα βαλπροϊκού χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της επιληψίας, της διπολικής διαταραχής και σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, της ημικρανία.
Συστήνεται έναρξη και επίβλεψη της θεραπεία με βαλπροϊκό σε άρρενες ασθενείς από έναν ειδικό στη διαχείριση της επιληψίας, της διπολικής διαταραχής ή της ημικρανίας.
Οι ιατροί θα πρέπει να ενημερώνουν τους άρρενες ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν βαλπροϊκό σχετικά με τον πιθανό κίνδυνο και να συζητούν την ανάγκη για τη λήψη αποτελεσματικής αντισύλληψης, τόσο για τον ασθενή όσο και για τη γυναίκα σύντροφο του. Η θεραπεία με βαλπροϊκό σε άρρενες ασθενείς πρέπει να επανεξετάζεται τακτικά προκειμένου να διαπιστωθεί εάν εξακολουθεί να είναι η πιο κατάλληλη θεραπεία για τον ασθενή, ιδίως όταν ο ασθενής σχεδιάζει να αποκτήσει παιδί.
Για τη λήψη της απόφασης, η PRAC επανεξέτασε δεδομένα από μια αναδρομική μελέτη παρατήρησης η οποία πραγματοποιήθηκε από εταιρείες που κυκλοφορούν βαλπροϊκό, ως υποχρέωση κατόπιν μιας προηγούμενης επανεξέτασης για τη χρήση του βαλπροϊκού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η Επιτροπή εξέτασε επίσης δεδομένα και από άλλες πηγές, συμπεριλαμβανομένων μη-κλινικών (εργαστηριακών) μελετών και της επιστημονικής βιβλιογραφίας, και συμβουλεύτηκε ασθενείς και κλινικούς ειδικούς.
Η αναδρομική μελέτη παρατήρησης χρησιμοποίησε δεδομένα από πολλαπλές βάσεις δεδομένων ασθενών στη Δανία, τη Νορβηγία και τη Σουηδία και επικεντρώθηκε στις εκβάσεις γεννήσεων σε παιδιά που έχουν γεννηθεί των οποίων οι πατέρες ελάμβαναν βαλπροϊκό ή ελάμβαναν λαμοτριγίνη ή λεβετιρακετάμη (άλλα φάρμακα για τη θεραπεία παθήσεων όμοιων με αυτές που θεραπεύονται με βαλπροϊκό) κατά την χρονική περίοδο της σύλληψης.
Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδουλώνουν ότι ενδέχεται να υπάρχει αυξημένος κίνδυνος νευροαναπτυξιακών διαταραχών στα παιδιά που έχουν γεννηθεί των οποίων οι πατέρες λάμβαναν βαλπροϊκό εντός 3 μηνών πριν από τη σύλληψη. Οι νευροαναπτυξιακές διαταραχές, είναι προβλήματα στην ανάπτυξη τα οποία ξεκινούν στην πρώιμη παιδική ηλικία, όπως διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, η πνευματική ανικανότητα, διαταραχές επικοινωνίας, διαταραχές ελλειμματικής προσοχής/ υπερκινητικότητας και οι διαταραχές στη κίνηση.
Τα δεδομένα έδειξαν ότι γύρω 5 παιδία στα 100 είχαν μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή όταν γεννήθηκαν από πατέρες που λάμβαναν θεραπεία με βαλπροϊκό σε σύγκριση με γύρω 3 παιδία στα 100 που γεννήθηκαν με πατέρες που ελάμβαναν θεραπεία με λαμοτριγίνη ή λεβετιρακετάμη. Η μελέτη δεν εξέτασε τον κίνδυνο σε παιδιά που γεννήθηκαν με πατέρες οι οποίοι διέκοψαν τη χρήση βαλπροϊκού περισσότερο από 3 μήνες πριν από τη σύλληψη.
Ο πιθανός κίνδυνος σε παιδιά που έχουν γεννηθεί των οποίων οι πατέρες έλαβαν θεραπεία με βαλπροϊκό εντός 3 μηνών πριν από τη σύλληψη είναι μικρότερος από τον κίνδυνο που επιβεβαιώθηκε νωρίτερα σε γυναίκες λάμβαναν θεραπεία με βαλπροϊκό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εκτιμάται ότι μέχρι 30 με 40 από στα 100 παιδιά προσχολικής ηλικίας των οποίων οι μητέρες λάμβαναν βαλπροϊκό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ενδέχεται να είχαν προβλήματα με την ανάπτυξη κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, όπως να αργούν να περπατήσουν και να μιλήσουν, να είναι πνευματικά λιγότερα ικανά από τα άλλα παιδία, μειωμένες γλωσσικές δεξιότητες (ομιλία και κατανόηση) και προβλήματα μνήμης.
Τα δεδομένα της μελέτης σε άρρενες ασθενείς είχαν περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένων διαφορών μεταξύ των ομάδων στις συνθήκες κάτω από τις οποίες τα φάρμακα χρησιμοποιήθηκαν καθώς και σε χρονικές περιόδους. Ως εκ τούτου, η PRAC δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει εάν η αυξημένη εμφάνιση αυτών των διαταραχών, όπως υποδεικνύεται από τη μελέτη, οφείλεται στη χρήση βαλπροϊκου. Επιπλέον, η μελέτη δεν ήταν αρκετά μεγάλη για να αναγνωρίσει ποιους τύπους νευροαναπτυξιακών διαταραχών είχαν τα παιδία αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν. Ωστόσο, η Επιτροπή θεώρησε ότι ήταν αναγκαία να ληφθούν προληπτικά μέτρα για να ενημερωθούν οι ασθενείς και οι επαγγελματίες υγείας.
Ο δυνητικός κίνδυνος νευροαναπτυξιακών διαταραχών και τα προληπτικά μέτρα θα συμπεριληφθούν σε επικαιροποίησεις στις πληροφορίες προϊόντος και τα εκπαιδευτικά υλικά για τα σκευάσματα βαλπροϊκού.
Μετά την υιοθέτηση των συστάσεων της PRAC από την CMDh, αυτά τα μέτρα θα εφαρμοστούν σε όλα τα Κράτη Μέλη όπου εγκρίνονται φάρμακα που περιέχουν βαλπροϊκό.
Πληροφορίες για τους άρρενες ασθενείς
• Νέες πληροφορίες υποδηλώνουν ότι ενδέχεται υπάρχει ένας μεγαλύτερος κίνδυνος νευροαναπτυξιακών διαταραχών (προβλήματα ανάπτυξης που ξεκινούν στη πρώιμη παιδική ηλικία) σε παιδιά που γεννήθηκαν από πατέρες που έλαβαν θεραπεία με βαλπροϊκό εντός 3 μηνών πριν από τη σύλληψη σε σύγκριση με εκείνα που γεννήθηκαν από πατέρες που χρησιμοποίησαν λαμοτριγίνη ή λεβετιρακετάμη.
• Καθώς η μελέτη έχει περιορισμούς, δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθεί ότι αυτός ο αυξημένος κίνδυνος σχετίζεται με το βαλπροϊκό.
• Συστήνεται η θεραπεία σας με το βαλπροϊκό να ξεκινά και να επιβλέπεται από έναν ειδικό με εμπειρία στη διαχείριση του είδους της ασθένειας σας.
• Ο γιατρός σας θα επαναξιολογεί τακτικά την θεραπείας σας με βαλπροϊκό για να εξετάσει ένα παραμένει η πιο κατάλληλη θεραπεία για εσάς και να συζητήσει την πιθανότητα άλλων θεραπειών για τη αντιμετώπιση της ασθένειας σας, ανάλογα με την κατάστασή σας.
• Ως προληπτικό μέτρο, ο γιατρός σας θα συζητήσει μαζί σας:
- Τον δυνιτικό κίνδυνο για παιδιά που γεννιούνται από πατέρες που λαμβάνουν βαλπροϊκό.
- Την ανάγκη να σκεφτείτε αποτελεσματική αντισύλληψη (για περιορισμό γεννήσεων) τόσο για εσάς όσο και για τη γυναίκα σύντροφο σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για 3 μήνες μετά τη διακοπή της θεραπείας.
- Την ανάγκη να τον συμβουλεύεστε εάν σχεδιάζετε να αποκτήσετε παιδί και πριν από τη διακοπή της αντισύλληψης.
- Τον λόγο που δεν πρέπει να δωρίζεται σπέρμα όταν λαμβάνεται βαλπροϊκό και για τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη διακοπή της θεραπείας με το βαλπροϊκό.
• Εάν η σας σύντροφος μείνει έγκυος και εσείς χρησιμοποιούσατε βαλπροϊκό εντός 3 μηνών μέχρι τη σύλληψη, μιλήστε με το γιατρό σας αν εσείς ή η σύντροφός σας έχετε ερωτήσεις.
• Μη διακόπτετε τη θεραπεία σας χωρίς να συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Αν διακόψετε τη θεραπεία, τα συμπτώματά σας μπορεί να χειροτερέψουν.
• Ο γιατρός σας θα σας δώσει έναν οδηγό για τον ασθενή για να διαβάσετε. Θα λάβετε επίσης μια κάρτα ασθενούς με το φάρμακό σας, η οποία θα σας υπενθυμίζει τους πιθανούς κινδύνους από τη χρήση του βαλπροϊκού.
Πληροφορίες για τους επαγγελματίες υγείας
• Συστήνεται η έναρξη και η επίβλεψη της θεραπείας με βαλπροϊκό σε άρρενες ασθενείς από έναν ειδικό στη διαχείριση της θεραπεία της επιληψίας, της διπολικής διαταραχής ή της ημικρανίας.
• Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει:
- Να ενημερώνουν τους άρρενες ασθενείς οι οποίοι επί του παρόντος λαμβάνουν θεραπεία με βαλπροϊκό για τον πιθανό κίνδυνο νευροαναπτυξιακών διαταραχών και να εξετάζουν εάν το βαλπροϊκό παραμένει η πιο κατάλληλη θεραπεία.
- Να συζητούν με τους άρρενες ασθενείς την ανάγκη για αποτελεσματική αντισύλληψη, συμπεριλαμβανομένων και των γυναικών συντρόφων τους, ενόσω χρησιμοποιούν βαλπροϊκό και για τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη διακοπή της θεραπείας.
- Να ενημερώνουν τους άρρενες ασθενείς για την ανάγκη για τακτικές επανεξετάσεις από το γιατρό τους για να αξιολογηθεί εάν ο βαλπροϊκό παραμένει η πιο κατάλληλη θεραπεία για τον ασθενή και να συζητήσουν κατάλληλες εναλλακτικές θεραπείες με τον ασθενή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν ο άρρεν ασθενής σχεδιάζει να αποκτήσει παιδί και σε αυτήν την περίπτωση, πριν από τη διακοπή της αντισύλληψης.
- Να συμβουλεύουν τους άρρενες ασθενείς να μη δωρίζουν σπέρμα κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη διακοπή της θεραπείας.
- Να παρέχουν στους άρρενες ασθενείς τον νέο οδηγό τους άρρενες ασθενείς και να τους επισημαίνουν για την κάρτα ασθενούς που βρίσκεται προσκολλημένη ή συμππεριλαμβάνεται στη συσκευασία του φαρμάκου.
• Τα προληπτικά αυτά μέτρα βασίζονται σε μια επανεξέταση των δεδομένων από μια αναδρομική μελέτη παρατήρησης από την PRAC (EUPAS34201). Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν αυξημένο κίνδυνο νευροαναπτυξιακών διαταραχών σε παιδιά που γεννήθηκαν από πατέρες που λαμβάναν θεραπεία με βαλπροϊκό εντός 3 μηνών πριν από τη σύλληψη σε σύγκριση με τον κίνδυνο σε αυτά που γεννήθηκαν από πατέρες που λάμβαναν λαμοτριγίνη ή λεβετιρακετάμη.
• Μια μετα-ανάλυση δεδομένων από 3 Βόρειες Χώρες κατέληξε σε μια ομαδοποιημένη προσαρμοσμένη αναλογία κινδύνου (ΑΚ) 1,50 (95% Διάστημα Εμπιστοσύνης: 1,09-2,07) για νευροαναπτυξιακές διαταραχές σε παιδιά που γεννήθηκαν των οποίων οι πατέρες είχαν λάβει θεραπεία με βαλπροϊκό εντός 3 μηνών πριν τη σύλληψη σε σύγκριση με λαμοτριγίνη ή λεβετιρακετάμη. Ο προσαρμοσμένος αθροιστικός κίνδυνος νευροαναπτυξιακών διαταραχών εκτιμήθηκε ότι είναι γύρω στο 5% στην ομάδα του βαλπροϊκού έναντι περίπου 3% στην ομάδα της λαμοτριγίνης και λεβετιρακετάμης. Δεν παρατηρήθηκε διαφορά στον κίνδυνο συγγενών δυσπλασιών αναμέσα στις δύο ομάδες.
• Η μελέτη δεν εκτίμησε τον κίνδυνο νευροαναπτυξιακών διαταραχών σε παιδιά που γεννήθηκαν από πατέρες που είχαν διακόψει τη θεραπεία με βαλπροϊκό για περισσότερους από 3 μήνες πριν από τη σύλληψη.
• Προηγούμενες συστάσεις για την αποφυγή έκθεσης σε σκευάσματα βαλπροϊκού σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης λόγω του κινδύνου συγγενών δυσπλασιών και νευροαναπτυξιακών διαταραχών παραμένουν σε ισχύ.
Μια άμεση επικοινωνία με επαγγελματίες υγείας (DHPC) θα σταλεί σε εύθετο χρόνο στους επαγγελματίες υγείας που συνταγογραφούν, διανέμουν ή χορηγούν το φάρμακο. Το DHPC θα δημοσιευθεί επίσης σε μια ειδική σελίδα στον ιστότοπο του ΕΜΑ.
Περισσότερα για το φάρμακο
Τα σκευάσματα βαλπροϊκού χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της επιληψίας και της διπολικής διαταραχής. Σε μερικά Κράτη Μέλη της ΕΕ είναι εγκεκριμένα επίσης για την πρόληψη των ημικρανιών.
Η δραστική ουσία σε αυτά τα φάρμακα ενδέχεται να είναι το ο βαλπροϊκό οξύ, το βαλπροϊκό μαγνήσιο, το βαλπροϊκό νάτριο, το βαλπροϊκό ημινάτριο ή η βαλπρομίδη.
Τα σκευάσματα βαλπροϊκού έχουν εγκριθεί μέσω εθνικών διαδικασιών σε όλα τα Κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και στη Νορβηγία και την Ισλανδία. Διατίθενται στην αγορά με διάφορα εμπορικά ονόματα, συμπεριλαμβανομένων: Absenor, Convival Chrono, Convulex, Delepsine, Depakin, Depakine, Depakote, Depamide, Deprakine, Diplexil, Epilim, Episenta, Epival Cr, Ergenyl, Hexaquin, Kentlim, Micropakine L.P., Orfiril, Valpal, Valpro και Valprolek
Περισσότερα για τη διαδικασία
Η επανεξέταση του βαλπροϊκού ξεκίνησε στις 13 Μαρτίου 2023 κατόπιν υποβολής από τους κατόχους άδειας κυκλοφορίας των αποτελεσμάτων από τη μετεγκριτική μελέτης ασφαλείας (EUPAS34201) σε συμφωνία με το Άρθρο 107π της Οδηγίας 2001/83/ΕC. Η μελέτη αυτή είναι υποχρέωση που προέκυψε από προηγούμενη επανεξέταση για χρήση του βαλπροϊκού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η επανεξέταση πραγματοποιήθηκε από Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης και Αξιολόγησης Κινδύνου (PRAC), την επιτροπή υπεύθυνη για την αξιολόγηση ζητημάτων ασφαλείας για φάρμακα ανθρώπινης χρήσης, η οποία έχει κάνει μια σειρά από συστάσεις. Οι συστάσεις της PRAC στάλθηκαν στην Ομάδα Συντονισμού Αμοιβαίας Αναγνώρισης και Αποκεντρωμένων Διαδικασιών (CMDh), η οποία έχει υιοθετήσει τη θέση της. Η CMDh είναι ένας οργανισμός ο οποίος εκπροσωπεί τα Κράτη Μέλη της ΕΕ, όπως επίσης την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία. Είναι υπεύθυνη για τη διασφάλιση εναρμονισμένων προτύπων ασφαλείας για τα φάρμακα που έχουν εγκριθεί μέσω εθνικών διαδικασιών σε όλη την Ευρώπη.
Δεδομένου την υιοθέτηση των συστάσεων της PRAC από την CMDh, τα μέτρα αυτά θα εφαρμοστούν σε όλα τα Κράτη Μέλη όπου εγκρίνονται φάρμακα που περιέχουν βαλπροϊκό